Mustafa Ali AYKOL
Sosyal medyanın hayatımızdaki etkisi arttıkça, hayatımıza birkaç yıl önce giren bir kavram giderek daha çok önem kazanmaya başladı: Influencer.
Genellikle Instagram, Tiktok gibi sosyal medya platformlarında ‘istikrarlı’ takipçileri olan ve çeşitli konularda fikir, gözlem, deneyim ve yorumlarını anlatan kişilere ‘etkileyici’ ya da ‘etkileyen’ anlamına gelen ‘influencer’ deniyor.
GÜNÜMÜZÜN EN POPÜLER MESLEKLERİ ARASINDA
İlk başlarda bir hobi, daha sonra bir yan gelir kaynağı olarak görülen bu kavram günümüzün ise en popüler meslekleri arasında ilk sıralarda gösteriliyor.
Sosyal medya platformlarının büyümesiyle birlikte özellikle büyük markalar, ürünlerini tanıtmak için fenomenlerle işbirliği yapma yoluna gitti.
NASIL INFLUENCER OLUNUYOR?
Influencer olmak için yazılı kurallar yok. Aralarında sadece birkaç bin takipçisi olanlar da var, milyonlarca takipçiye ulaşanlar da. Bazı ünlü kişiler, kendi isimleri ile tanındıkları için çok fazla takipçiye sahipken bu takipçi grubunu aynı zamanda influencerlık için kullanıyor; bazı kişiler ise bunu bir meslek ve gelir kapısı olarak gördükleri için sıfırdan bir profil inşa etmeye ve içerik üretmeye başlıyor.
Çok yeni bir meslek olduğu ve teknoloji çok hızlı geliştiği için çerçevesi net olarak çizilemeyen influencerlık etrafında çeşitli tartışmalar dönüyor. Bu tartışmaların başında da bu işlerin etik-ahlak boyutunun yanında ticari boyutu ve her işte olduğu gibi vergilendirilmesi yer alıyor.
TİCARET BAKANLIĞI 2021’DE KILAVUZ ÇIKARTTI, ARDINDAN CEZALAR BAŞLADI
Ticaret Bakanlığı, 6 Mayıs 2021’de influencerlarla ilgili “Sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan ticari reklam ve haksız ticari uygulamalar hakkında kılavuz” başlıklı bir belge yayınladı.
Bu belgede Ticaret Bakanlığı’nın mevzuatına göre influencerların paylaşımlarında uyması gereken kurallar ve gözetmesi gereken hususlar yer alıyordu.
Bunlar arasında en dikkat çekeni, marka ismi-logosu geçen paylaşımlarda eğer bir ticari reklam söz konusu ise ‘#reklam’, ‘#işbirliği’, ‘#sponsorlu’ gibi bir hastagin yazılması zorunluluğuydu. Buradaki amaç hem influencerların takipçilerini yanıltmalarını engellemek hem de oluşabilecek gizli veya haksız kazançlardan doğan vergi kayıplarının önlenebilmesiydi.
Üstelik sadece marka-logo gözüken paylaşımlarda bu etiketi kullanmak yeterli olmuyordu, eğer paylaşımda bir ticari reklam söz konusu değilse bunun da ‘#reklamdeğildir’, ‘#tavsiye’, ‘#öneri’ gibi hastagler ile belirtilmesi gerekiyordu.
BU YILIN İLK 8 AYINDA TOPLAMDA INFLUENCERLARA 89 MİLYON 59 BİN 840 TL CEZA KESİLDİ
Influencerlar için belirlenen bu mevzuatın ardından son 3 yılda cezalar ardı ardına geldi. Geçen yıl 5 influencera 1 milyon 352 bin 808 lira idari para cezası uygulandı. Bu yılın ilk 8 ayında ise influencerlara toplamda 89 milyon 59 bin 840 TL idari para cezası uygulandı.
‘Örtülü reklam’ suçlamasıyla en çok ceza alan isimler arasında 550 bin lira ile sosyal medya fenomeni Şeyma Subaşı yer aldı.
Sosyal medyanın ünlü isimlerinden Cem Özkök, kendi kurduğu markasının ürünüyle ilgili paylaşım yaparken ‘reklamdır’ yazmadığı için 500 bin TL’lik ceza aldı.
Eski milli futbolcu Hakan Balta’nın eşi Derya Balta da 346 bin TL cezaya çarptırıldı. Derya Balta’nın ceza almasına sebep olan içerik, bir güzellik merkezinde yaptırdığı işlemi geri aldırmak üzere gittiği konusunda bilgi vermesiydi.
YILBAŞINDA INFLUENCERLAR İÇİN CEZANIN ÜST SINIRI 789 BİN 829 TL’YE YÜKSELECEK
Geçen yıl için mevzuata aykırı reklam yapan bir influencer hakkında uygulanan azami idari para cezası 347 bin 128 lira iken bu tutar yeniden değerleme oranında artırılarak 2024’te 550 bin 59 lira oldu.
Yılın ilk 10 ayındaki enflasyon verileri baz alınarak hesaplanan yeniden değerleme oranının 2025 yılı için yüzde 43,93 olması bekleniyor. Böylece yıl başından itibaren sosyal medya fenomenlerine mevzuata uygun olmayan paylaşımları tespit edilmesi halinde kesilecek ceza da 789 bin 829 TL’ye yükselecek.
NEYİN NE OLDUĞU KONUSUNDA KAFALAR ÇOK KARIŞIK
Mevzuatla ilgili kafa karışıklıkları sebebiyle pek çok kişi ceza yememek için farklı yöntemler uyguluyor.
Bazı kullanıcılar garanti olması için paylaşımlarına reklam olmadığını belirtmenin yanı sıra bu paylaşımı neden yaptığıyla alakalı küçük notlar da düşüyor. Bu notlar bazen uzayıp gidebiliyor.
Pınar Sabancı gibi bazı yüksek takipçili aktif kullanıcılar ise farklı yollar izliyor. PD’denBurçin Uysal’ın geçtiğimiz günlerde haberleştirdiği gibi, Pınar Sabancı ve birçok kullanıcı bazı paylaşımlarında logo-marka ismi gözükmemesi için emojiler kullanarak onları kapatıyor.
INFLUENCERLARDAKİ KAFA KARIŞIKLIĞINI GİDERMEK İÇİN BAKANLIK KURS BAŞLATIYOR
Yaşanan kafa karışıklıkları ve ortaya çıkan sorunlara çözüm olması amacıyla Ticaret Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Reklam Özdenetim Kurulu’nun ortak çalışmasıyla “Sorumlu Sosyal Medya Etkileyicileri Eğitim Programı” adında bir kurs düzenleniyor.
Program 25 Kasım 2024 tarihinde T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu’nun Ataşehir Hizmet Binası’nda başlatılacak.
Programa katılım için 300.000 ve üzeri takipçiye sahip bir influencer olma zorunluluğu var. Eğitim ücreti 5.000 TL+KDV olarak belirlendi.
Eğitimi başarıyla tamamlayanların isimleri ise Reklam Özdenetim Kurulu’nun resmi web sitesi üzerinden yayınlanacak.
Eğitim programı şimdilik gönüllü olarak düzenleniyor ve katılım zorunlu değil fakat önümüzdeki zaman dilimi için influencerlara böyle bir sertifikalı eğitimin zorunlu hale getirilmesi de gündemde…
INFLUENCER AJANSI KURUCUSU KARALAR: “KULLANICILAR ARTIK GÜNLÜK HAYATINDAKİ SIRADAN BİR PAYLAŞIMI YAPARKEN BİLE ETİKETLER EKLİYOR”
Influencer Ajansı’nın kurucusu Burak Karalar.
PD’ye konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Influencer Ajansı’nın kurucusu ve genel müdürü olan Burak Karalar, bu zorunluluğun influencerların günlük hayattaki paylaşımlarında sorunlar yaşamalarına sebep olduğuna dikkat çekti ve “Kullanıcılar dijital platformlardan bir dizi izlerken veya sabah kahvesini yapıp paylaşım yaparken hatta ve hatta kendi sorunlarından bahsettiği bir selfie paylaşımı yaparken arkada televizyon markasının gözükmesinden kaynaklı ‘#reklam değildir’ yazdıklarını görmekteyiz. Çünkü kendisini sevmeyen bir kişinin bu durumu reklammış gibi şikayet ettiği zaman çok kolay bir şekilde örtülü reklam olarak ceza yeme riskini göz önünde bulundurmaktadırlar” dedi.
“BİLGİLENDİRME İÇİN YAZILAN METİNLER BAZEN UZAYIP GİDİYOR”
Bir başka kafa karışıklığının da marka-logo gözüken paylaşımlara ‘reklam’ yazılması halinde bunun direkt olarak işbirliği gibi algılanması olduğunu belirten Karalar, “Influencer bu duruma #reklam etiketi eklemesi halinde bu bir işbirliği durumuna gelmektedir. Bu İşbirliğini faturasıyla beraber, kendisini kanıtlaması gerektirecek durum oluşturmaktadır. Influencerlar reklam olabileceğini düşündüğünü içerikleri paylaşırken ‘Bu bir #reklam ancak #işbirliği değildir.’ ‘@marka adı ile #işbirliği’ şeklinde uzadıkça uzayan metinleri storylerine eklemeleri gerekiyor” dedi.
Paylaşımlara ‘reklamdır’, ‘reklam değildir’ gibi etiketler ekleme zorunluğunun influencerlaraçısından dezavatantajları bunlarla da sınırlı değil. Bu etiketlerin yanlış kullanımı ya da kullanılmasının unutulması halinde yasal uyarı ve para cezası riski söz konusu. Ayrıca başta Instagram olmak üzere bu etiketlerin sürekli olarak kullanılması, uygulamanın algoritması sebebiyle kullanıcının öne çıkmasını engelleyici bir faktör haline gelebiliyor. Bu da beraberinde profil etkileşiminin düşmesini getiriyor. Çoğu içerikte ‘reklam’ ya da ‘işbirliği’ yazmasının takipçi güvenliğinin zedelenmesine, içerik çeşitliliğinde kayba ve izleyici yorgunluğuna da neden olması cabası.
“SÜREKLİ AYNI HASTAGLER İLE PAYLAŞIM YAPMAK ALGORİTMADA GERİYE ATILMAYA SEBEP OLUYOR”
Tur rehberi ve sosyal medya influenceri Tunahan Örs.
PD’ye konuşan tur rehberliği ve Influencerlık yapan Tunahan Örs de mevzuatlarla ilgili kafa karışıklıkları olduğunu belirterek, “Herkes birbirinden gördüğü şeyleri yapıyor. Ama kimse tam olarak bilmiyor” dedi.
Hastag zorunluluğunun Influencerlık mesleğinin başında olanlar için büyük bir sorun teşkil ettiğini belirten Örs, “Sürekli aynı hastagler ile paylaşımlar yapınca algoritma otomatik olarak sizin gönderilerinizi daha gerilere atıyor. Etkileşimleriniz düşüyor ve yeni takipçiler kazanamıyorsunuz. Bazı durumlarda bazı etiketleri eklemeyi unuttuğumuzda gönderiyi düzenlemek ve onları eklemek durumunda kalıyoruz ve bu da algoritma açısından çok olumsuz etkiliyor” ifadelerini kullandı.
patronlardunyasi.com
